Pompa Debisi Nedir / Debi Hesabı Nasıl Yapılır / Debiye Göre Pompa Şeçimi Nasıl Yapılır / Pompa Debisi Formülü
Santrifüj pompada Debi Q, bir zaman diliminde pompa basma ağzına gönderilen sıvının faydalı hacmidir. Hacim için sıklıkla kullanılan birimler ; m³/h, m³/s, l/s, l/h . Dahili akışların yanında sızıntı dolayısıyla oluşacak kayıplar pompa debisi içerisinde dikkate alınmamaktadır. Santrifüj pompanın debisi pompalanan sıvının yoğunluğundan bağımsızdır. Pompalanan sıvının vizkozitesi santrifüj pompanın debisini etkiler. Vizkozite artarsa debi düşer, vizkozite düşerse debi artar. Debi pompa dönüş hızıyla orantılı olarak değişir.
Bir santrifüj pompanın basma yüksekliği H, pompanın akışkana verdiği faydalı mekanik enerjidir, pompanın giriş ağzı ve çıkış ağzı arasında ölçülür. Birimi [m] olarak ifade edilir (sıvının birim ağırlığı N başına Nm enerji). Bir santrifüj pompa aynı dönme hızında farklı sıvılara, yoğunluklarından bağımsız olarak, aynı yüksekliği verir. Eğer sıvının vizkozitesi değişirse oluşan basma yüksekliği de değişir.
Minimum debi nedir?
Bir santrifüj pompayı aşırı ısınmaya ve kararsız debi oranına (ses, vibrasyon!) karşı korur Santrifüj pompalarda minimum debi Qopt optimım debinin %15’i dir.
Pompa Debisi ve Basıncı Nasıl Düzenlenir?
Sabit çok hızlı pompalarla manüel olarak veya elektronik kontrollü pompalar kullanmak suretiyle otomatik olarak değişken hız elde edebilirsiniz. Enerji tüketimini azaltmanın yanı sıra hız kontrollü pompalar daima en uygun diferansiyel basınçta çalışırlar. Bu, boru sistemindeki gürültüyü en aza indirir, yaşam konforunu arttırır.
Hızın manüel olarak kontrol edildiği pompalarda debi, sabit hızlardan birinin seçilmesiyle manüel olarak ayarlanır. Debi kesinlikle ihtiyacı tam olarak karşılamayacaktır. Elektronik kontrollü pompalarda hız, gereken debiyi elde etmek için ihtiyaç duyulan hıza otomatik olarak ayarlanır (değişken hız kontrolü). Pompanın ürettiği basınç sürekli izlenir ve pompa hızı gereken basıncı verecek şekilde ayarlanır. Talep arttıkça basınç düşmeye başlar ve bunu telafi etmek için pompanın hızı arttırılır. Talep düştüğünde basınç artar ve doğru basınç seviyesine ulaşmak için pompanın hızı düşürülür.
Pompaları ayarlamanın farklı yolları vardır:
Sabit basınç (Δpc) modunda debiden bağımsız olarak en yüksek hıza kadar aynı basınç verilir.
Doğrusal değişen basınç (Δpv) modunda en yüksek hızda önceden ayarlanan basınç verilir. Hız (ve debi) düştükçe basınç da düşer. Bu, pompa sistem eğrisini taklit etmek içindir. Debi düşük olduğunda, basınca yönelik talep de düşük olur.
Tam değişken basınç (Δpv) eğrisi doğrusal olanla aynıdır; tek fark, basıncın enerji tüketiminin daha da azaltılacağı şekilde (doğrusal hat yerine) ikinci dereceden eğriyi izlemesi ve gerçek ihtiyacı daha iyi karşılamasıdır.
Pompa yalnızca yarı hızda çalışırsa:
- Debi %50 oranında düşer
- Basma yüksekliği %75 oranında düşer
- Ancak güç tüketimi %87,5 oranında düşer.
Pompa Debi Hesabı Nasıl Yapılır
Santrifüj pompanın debi hesabı aşağıdaki formülle yapılır.
Q = ( V x n x µ ) / 1000
Q : Debi ( litre / dakika )
V : Pompanın iletim hacmi ( cm3 / devir )
n : Kullanılan elektrik motorunun devri ( devir / dakika )
µ : Pompanın volümetrik verimi ( 0,90 – 0,95 alınabilir.)
Santrifüj Pompanın farklı devirlerdeki debilerini hesaplamak için aşağıdaki formül kullanılır.
Q2= Q1 * n2 / n1
Debi pompa dönüş hızıyla orantılı olarak değişir.
Debiye Uygun Pompa Seçimi Nasıl Yapılır
Pompa tipinin seçiminde bilinmesi gereken çalışma şartlarının değişkenleri başlıca şunlardır: Debi (Q) ve çalışma noktasında istenilen basma yüksekliği (H) değerleridir. Pompanın büyüklüğü ve devri, pompa seçim eğrilerinden belirlenir. Seçilen pompanın verim, pompa motorunun gücü ve HPSH değerleri gibi diğer parametreleri de pompa performans eğrilerinden okunur.
Pompaları gerekli debi ve boru direncine uygun olarak seçilmesi gerekmektedir. Hız kontrollü pompaları kullanırken daima çalışma noktasının mümkün olduğunca en iyi verimlilik noktasına yakın olduğu bir pompa seçin. Genellikle çeşitli alternatifler bulunmaktadır ve önemli bir kural, en iyi verimlilik noktasının ±%10’u içerisinde yer alan bir pompanın seçilmesidir. Hız kontrollü bir pompa kullanırken, çalışma noktası daima en iyi verimlilik noktasının %10’u içerisinde olmalıdır. Bu, pompanın regülâsyonu sırasında ayarlama yapabilmek için yeterince geniş bir akış alanına sahip olunmasını temin edecektir.
Pompaları aşırı büyük seçmeyin! Isı alışverişi neredeyse aynıdır fakat pompalar çok daha fazla enerji tüketmektedir.
Isıtma sistemlerindeki bir pompanın arızalanması iç ortam iklim konforunun azalmasına neden olmaktadır. Bu nedenle, büyük binalarda bir pompa yerine daha çok sayıda pompanın birbirini yedekleyecek ve bir pompa arızalandığında bile belirli bir konfor seviyesini temin edecek şekilde kullanılmaları tavsiye edilmektedir. Bir pompanın toplam akışı gerçekleştirme becerisine sahip olması halinde diğer pompa yedek olarak çalışır. Ya da toplam akış, hepsi de yalnızca gerektiğinde tam verimli olarak çalışan birkaç pompa tarafından gerçekleştirilmektedir.